Elektrik piyasasında fiyatlar, arz ve talebin kesiştiği noktada oluşur. Enerji arzının veya talebinin artması veya azalması enerji fiyatlarını aşağı veya yukarı yönlü değiştirebilir.
Elektrik piyasasında son kullanıcıların ödediği elektrik fiyatını incelersek karşımıza iki farklı fiyatlandırma yöntemi çıkacaktır. Bunlardan ilki biraz önce açıkladığımız gibi arz ve talebin eşleştiği noktada belirlenen fiyattır. Diğer yöntem ise ülkemizde de EPDK onayından geçerek yayınlanan ve bir metodoloji ile hesaplanan yöntem ile oluşturulan regüle tarifedir.
Bu yöntemde fiyatlar karar alıcıların belirlediği piyasayı etkileyen değişkenlerin bir metodoloji ile hesaplanması sonucu belirlenir. Ülkeler, var olan toplumsal ve siyasal şartlar kaynaklı maliyetlerin altında fiyatları içerebilen tarife yapılarını tüketicilere sunabilirler. Özellikle mesken kullanıcıları ve belirli bir tüketim limitinin altında kalan elektrik tüketicileri için hükümetler veya düzenleyici kurumlar tarafından farklı fiyatlar içeren tarifeler sunulabilir. Bunun temel sebebi korunmaya muhtaç tüketicilerin değişken fiyatlar karşısında zor durumda kalmasını engellemektir.
Elektrik tarifeleri belirlenirken EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) gibi düzenleyici kurumlar etkinken fiyatların serbestçe oluşması kararı temelde siyasi otorite tarafından alınmaktadır.
Düzenlemeye tabi fiyatlar sanayi, ticarethane, tarımsal sulama vb. belli bir abone grubuna yönelik olabileceği gibi desteklenmeyen muhtaç hane halkı geliri düşük,, engelli, şehit aileleri gibi tüketicilere yönelik de olabilir. Ülkemizde yöntem de kullanılmaktadır. Yakın zamanda çıkan sosyal tarifeyi de bu konunun bir unsuru olarak örnekleyebiliriz.
Düzenlenen tarifelerden elektrik satın almak zorunda olan tüketiciler, elektrik tedarikini bölgelerinde bu tüketicilere elektrik temin etmekle yükümlü olan görevli tedarik şirketlerinden alırlar. Bu tüketiciler serbest tüketici sınıfına girmezler. Kendi tedarikçilerini seçme hakları yoktur. Bu tüketicilere uygulanan tarife, perakende satış tarifesidir. Bununla birlikte tedarikçi seçme hakkı olmasına rağmen düzenlenen tarifede kalmayı tercih eden tüketiciler de bulunmaktadır.
Ülkemizde serbest bir elektrik piyasası olmasına rağmen
, serbest tüketici olmayanların kullandığı elektrik fiyatları Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu (#EPDK) tarafından belirlenmektedir. Faturaları düzenleyen elektrik tedarik şirketleri, belirlenen bu fiyatlar haricinde bir fiyatı kullanamadığı gibi yine EPDK tarafından belirlenen formatta fatura düzenlemek zorundadır.
Bu yüzden regüle edilen tarifeden elektrik kullanan tüketicilerin faturasında “Elektrik Dağıtım Bedeli” olarak tahsil edilen bedel “Enerji Kullanım Bedeli”nin içinde yer almaktadır. Özel elektrik tedarik şirketlerinin elektrik faturalarında ise “Elektrik Dağıtım Bedeli” ayrı bir kalem olarak gösterilmektedir.
Elektrik dağıtım bedeli de perakende satış fiyatları gibi yine EPDK tarafından belirlenmektedir. Aktif enerji birim fiyatları elektriği hangi şirketten aldığınıza göre değişebilir olsa da dağıtım tarifeniz bağlantı tipinize göre her zaman aynı olmak zorundadır.
Elektrik enerjisi tüketicilerinin anlayabileceği sadelikte açıklanmaya çalışılan bu yazımız ile düzenlemeye tabi tarife kavramını açıklamaya çalıştık. Umarım bu konuda merak sahibi tüketicilerin merakını giderebilmişizdir. Diğer yazılarımıza da göz atmayı unutmayın.